Onderwijsverenigingen

Vlaanderen:

• Vereniging Leraars Aardrijkskunde (VLA): www.vla-geo.be
  De VLA is al 40 jaar lang de vereniging die instaat voor de belangen en kwaliteit van aardrijkskunde in het secundair onderwijs. Via congressen, excursies en studiereizen krijgen leraars inzicht in pedagogische vernieuwingen en lesmateriaal. Elk jaar krijgen leden ook een jaarboek met didactische en algemeen geografische thema’s.

Andere:

• Fégépro: www.fegepro.be
  Fégépro is de Waalse tegenhanger van de VLA. Zij hebben een online ledenblad met didactisch materiaal, en richten ook elk jaar een wetenschapscongres in
• Koninklijk Nederlands Aardrijkskundig Genootschap (KNAG): geografie.nl
  De KNAG is ruimer dan een onderwijsvereniging, ze omvat ook andere domeinen binnen de geografie.
  Voor het onderwijs richten ze lk jaar een onderwijsdag in. Tevens hebben ze een uitstekend tijdschrift ‘Geografie’.
• Geographical Association: www.geography.co.uk
  De GA heeft een goede regionale en nationale werking. Voor wie CLIL lessen aardrijkskunde geeft is hun jaarlijks congres (in april) zeker de moeite.
• European Association of Geographers (EUROGEO): www.eurogeography.eu
  EUROGEO is opgericht in 1975. Doel is om op Europees niveau de belangen van aardrijkskunde te verdedigen. EUROGEO werkt samen met de International Geographical Union (IGU), de Verenigde Naties en de Raad van Europa. Elk jaar is er een boeiend congres.

Lesmateriaal IPVW nascholingen aardrijkskunde:

Big ideas in aardrijskunde: Aardrijkskunde als wetenschap: Nascholingen thema’s aardrijkskunde met een wetenschappelijke blik.

Aardrijkskunde behoort – zowel in het secundair onderwijs als in het hoger onderwijs – tot het domein van de exacte wetenschappen.

Als we kijken (zeker) naar de onderwerpen die in de 3de graad aan bod komen dan kan de link met de andere wetenschappen zeker gelegd worden: biologie, chemie, fysica en wiskunde.

Toch wordt deze link te weinig beklemtoond in de les. Teveel wordt er niet echt ingegaan op de exacte wetenschap achter bv. uitloging en aanrijking in bodems, de wiskundige achtergrond van projecties, de fysica van atmosferische processen ....

Om dit bij te werken - en het vak tegelijk duidelijker te positioneren binnen de STEM-vakken (Science, Technology, Engineering and Mathematics) organiseerde de vakgroep geografie gedurende enkele schooljaren sessies die telkens een thema uit de aardrijkskunde benaderen vanuit de ‘big ideas’ binnen de wetenschappen. Daarbij wordt bij elk thema de link en samenhang tussen de verschillende wetenschappelijke invalshoeken bekeken.

Het materiaal van deze 6 nascholingen, afgeschermd door een wachtwoord, kun je hier downloaden. Stuur een e-mail naar luc.zwartjes@ugent.be om dit wachtwoord te verkrijgen.

Bodemkunde

Vanuit de Big ideas worden 3 mogelijkheden geponeerd om met 4D didactiek te werken. In deze nascholing kwamen aan bod

• les waarin op 1 of 2 perspectieven gefocust wordt: voor bodemkunde focussen we op de perspectief modellen, systemen (voorstellingen van bodemprofielen, …) en patronen (vb. bodemtypes in textuurdiagram)
• open aanpak (vb. vertrekkend vanuit context); een onderzoekende houding stimuleren: vanuit de leerinhoud van het thema bodemkunde kun je via onderzoeksvragen het thema aanpakken. Via de wetenschappelijke denkwijze – gebruik makend van wiskunde, fysica en ICT – kunnen leerlingen zelf aan het werk gezet worden.

Aan de hand van concrete leerplandoelstellingen werden deze mogelijkheden uitgewerkt. Kant en klaar bruikbaar voor de les.

Cartografie

Vanuit de Big ideas worden 3 mogelijkheden geponeerd om met 4D didactiek te werken. In deze sessie kwamen aan bod

• les waarin op 1 of 2 perspectieven gefocust wordt: voor cartografie focussen we op het perspectief modellen en schaal en verhouding, in feite is elke kaartvoorstelling immers een model van de aarde waarbij schaal en verhouding (vervorming) essentieel is.
• open aanpak (vb. vertrekkend vanuit context); een onderzoekende houding stimuleren: vanuit de leerinhoud van het thema cartografie kun je via onderzoeksvragen het thema aanpakken. Via de wetenschappelijke denkwijze – gebruik makend van wiskunde, fysica en ICT – kunnen leerlingen zelf aan het werk gezet worden.

Aan de hand van concrete leerplandoelstellingen werden deze 3 mogelijkheden uitgewerkt. Kant en klaar bruikbaar voor de les.

Draagkracht

Big ideas worden 3 mogelijkheden geponeerd om met 4D didactiek te werken. In deze sessie kwamen aan aan bod

• les waarin op 1 of 2 perspectieven gefocust wordt: voor draagkracht focussen we op de perspectieven oorzaken en patronen (vb. link tussen bevolking en vervuiling)
• open aanpak (vb. vertrekkend vanuit context); een onderzoekende houding stimuleren: vanuit de leerinhoud van het thema draagkracht kun je via onderzoeksvragen het thema aanpakken. Via de wetenschappelijke denkwijze – gebruik makend van wiskunde, fysica en ICT – kunnen leerlingen zelf aan het werk gezet worden.

Aan de hand van concrete leerplandoelstellingen werden deze mogelijkheden uitgewerkt. Kant en klaar bruikbaar voor de les.

Kosmografie

Vanuit de Big ideas worden 3 mogelijkheden geponeerd om met 4D didactiek te werken. In deze sessie zullen kwamen er twee aan bod

• les waarin op 1 of 2 perspectieven gefocust wordt: voor kosmografie focussen we op de perspectief modellen, schaal en verhouding. (voorstellingen van het heelal, zonnestelsel) en patronen (vb. HR-diagram)
• open aanpak (vb. vertrekkend vanuit context); een onderzoekende houding stimuleren: vanuit de leerinhoud van het thema kosmografie kun je via onderzoeksvragen het thema aanpakken. Via de wetenschappelijke denkwijze – gebruik makend van wiskunde, fysica en ICT – kunnen leerlingen zelf aan het werk gezet worden.

Aan de hand van concrete leerplandoelstellingen werden deze mogelijkheden uitgewerkt. Kant en klaar bruikbaar voor de les.

Platentektoniek

Big ideas worden 3 mogelijkheden geponeerd om met 4D didactiek te werken. In deze sessie kwamen er twee aan bod

• les waarin op 1 of 2 perspectieven gefocust wordt: voor platentekttoniek focussen we op de perspectieven modellen (vb. aardbevingen, plooiingen) stromen en behoud (vb. gesteentecyclus) en patronen (vb. Ring of fire).
• open aanpak (vb. vertrekkend vanuit context); een onderzoekende houding stimuleren: vanuit de leerinhoud van het thema platentektoniek kun je via onderzoeksvragen het thema aanpakken. Via de wetenschappelijke denkwijze – gebruik makend van wiskunde, fysica en ICT – kunnen leerlingen zelf aan het werk gezet worden.

Aan de hand van concrete leerplandoelstellingen werden deze mogelijkheden uitgewerkt. Kant en klaar bruikbaar voor de les.

Weer en klimaat

Vanuit de Big ideas worden 3 mogelijkheden geponeerd om met 4D didactiek te werken. In deze sessie zullen kwamen ze alle 3 aan bod

• een ‘klassieke’ les verrijken met 4D didactiek: het thema biedt tal van mogelijke aanknopingspunten waarbij vanuit de fysische wereld de kernideeën worden voorgesteld, en hoe we via perspectieven en denkwijzen inzicht proberen te verwerven
• les waarin op 1 of 2 perspectieven gefocust wordt: voor dit thema focussen we op het perspectief modellen, patronen, stromen en behoud: denken we aan seizoensfenomenen, luchtcirculatie, watercyclus en neerslag, …
• open aanpak (vb. vertrekkend vanuit context); een onderzoekende houding stimuleren: vanuit de leerinhoud kun je via onderzoeksvragen het thema weer en klimaat aanpakken, denk bv. aan klimaatverandering. Via de wetenschappelijke denkwijze – gebruik makend van chemie, fysica en ICT – kunnen leerlingen zelf aan het werk gezet worden.

Aan de hand van concrete leerplandoelstellingen werden deze 3 mogelijkheden uitgewerkt. Kant en klaar bruikbaar voor de les.

Lesmateriaal uit (Europese) projecten:

Projecten van en met de UGent:

• Geomobiel: www.geomobiel.be
  GeoMobiel is ontwikkeld aan de vakgroep en biedt doe-activiteiten aan voor de derde graad van het secundair onderwijs.
• iGuess: www.iguess.eu
  iGuess ontwikkelde lesmateriaal om met GIS in de klas aan de slag te gaan. Dit omvat zowel de werkbladen voor de leerlingen als de didacische fiches voor de leraars, alle databestanden en een handleiding voor ArcGIS.
• i-Use: www.i-use.eu
  i-Use ontwikkelde lesmateriaal om op een correcte en eenvoudige manier statistisch materiaal in de les te gebruiken. Er is ook een volledig uitgewerkte cursus gratis toegankelijk, met daarin presentaties, kant-en-klaar lesmateriaal en didactische fiches.
• GI Learner: www.gilearner.eu
  Het doel van GI Learner is de ontwikkeling van een leerlijn georuimtelijk denken voor het secundair onderwijs. Bij de leerlijn wordt er ook lesmateriaal ontwikkeld.
• Sea Change: www.seachangeproject.eu
  Het belang van een betere kennis van de oceanen en hun impact op de mens en maatschappij is essentieel. Helaas komt dit niet genoeg aan bod in het onderwijs. SeaChange will dit verhelpen en ontwikkelt materiaal en middelen voor een betere kennis van de oceanen, een opleiding tot oceaangeletterdheid.

Andere:

• YouthMetre: youthmetre.eu
  Dit project wil jongeren meer te betrekken bij het democratisch proces (burgerschap), een veel gevraagd thema in het onderwijs hedendaags.